เมื่อวานรเข้าสู่ “ยุคหิน” ?: “เครื่องมือ” และการนิยามความเป็นมนุษย์
ระหว่างที่เจน กูดัลล์ สังเกตพฤติกรรมของชิมแปนซีในเขตสงวนพันธุ์สัตว์ป่าลำธารกอมเบ ประเทศแทนซาเนีย ช่วง พ.ศ. 2503 เธอสังเกตเห็น ชิมแปนซีตัวที่เธอตั้งชื่อให้ว่า เดวิด เกรย์เบียร์ด นั่งยอง ๆ ข้าง ๆ จอมปลวก เด็ดใบหญ้าแหย่ลงในโพรง แล้วดึงใบหญ้าที่เต็มไปด้วยปลวกออกมา...
วิธีวิทยาของการศึกษาวานร
ครอบครัวชะนีในอุทยานเขาใหญ่
จากการทำงานวิจัยอย่างต่อเนื่อง โดยทีมนักวิจัยชะนีของมหาวิทยาลัยมหิดลและศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ทำให้มีการตั้งชื่อให้กับชะนีแต่ละตัว โดยแต่ละตัวจะได้รับการตั้งชื่อโดยนักวิจัยที่พบชะนีตัวนั้นเป็นคนแรก ชื่อชะนีจึงมีทั้งภาษาอังกฤษ ญี่ปุ่นและไทย จากการเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบทำให้สามารถระบุได้ว่าชะนีแต่ละตัวเป็นสมาชิกของครอบครัว (group) ใด
ที่มา : ดร.จันทร์เพ็ญ ศรลัมพ์ “บันทึกชีวิตชะนีใน 1...
เมื่อวานร “สนทนา”
ในการทดลองกับวานรใหญ่ไร้หาง เช่น กอริลลา ชิมแปนซี และโบโนโบ พบว่าสามารถเรียนรู้ไวยากรณ์ในภาษาสัญลักษณ์หรือภาษาท่าทาง แม้จะอยู่ในระดับต่ำกว่ามนุษย์วัยผู้ใหญ่ แต่ก็อยู่ในระดับสูงกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทั่วไป จากการศึกษา โกโก้ (Koko) กอริลลาที่เกิดในสวนสัตว์ซานฟรานซิสโก (เกิด พ.ศ.2514-2561) พบว่าสามารถเรียนรู้ “ภาษาสัญลักษณ์” ได้จำนวนเท่ากับเด็ก...
ภาษาวานร: จากเสียงถึงการสนทนา
ในขณะที่การศึกษาเกี่ยวกับ วานรใหญ่ไร้หาง ( Great Apes) เช่น ชิมแปนซี โบโนโบ กอริลลา และอุรังอุตัง ได้รับความสนใจในวงกว้าง เนื่องจากเป็นกลุ่มที่มีความ “ใกล้ชิด” กับมนุษย์ นักวิชาการอีกกลุ่มหนึ่งสนใจศึกษาและทำความเข้าใจวานร กลุ่ม “เอปเล็ก”...
วานรวิทยาและการศึกษาไพรเมต: ผู้ชายทำความเข้าใจ “ซาก” ผู้หญิงทำความเข้าใจ “ชีวิต” ?
Louis Leakey พ.ศ. 2446-2515
จุดเปลี่ยนสำคัญของวงการวานรวิทยาและไพรเมตศึกษาที่สร้าง ความสนใจให้กับสาธารณชนในวงกว้าง กล่าวได้ว่ามาจากผู้ชาย คนหนึ่ง คือ ดร.หลุยส์ ลีคกี (Louis Leakey พ.ศ....
อคติทางเพศในการทำความเข้าใจวานรและมนุษย์
มีข้อสังเกตว่า เมื่อมนุษย์ทำความเข้าใจวานร มีความโน้มเอียงที่จะมอง และสร้างความรู้เกี่ยวกับสังคมวานรผ่านมุมมองที่มีเพศชายเป็นศูนย์กลาง (Androcentrism) โดยอาศัยฐานความคิดเรื่องเพศของโลกตะวันตกเป็นเกณฑ์ วานรวิทยา (Primatology) จึงพัวพันอยู่กับ “อคติของเพศชาย”
แม้จะมีสปีชีส์อยู่มากกว่า 200 สายพันธุ์ แต่นักไพรเมตศึกษาอาศัยความรู้เกี่ยวกับพฤติกรรมทางสังคมของลิงบาบูนในทุ่งหญ้าสะวันนาของแอฟริกาเป็นรูปแบบหลักในการอธิบายแบบแผนวิวัฒนาการของทั้งวานรและมนุษย์...
วานร: สัตว์เดรัจฉานหรือเทพเจ้า
อาลักษณ์กำลังจดบันทึกตามคำบอกของเทพธอธ
กล่าวกันว่า หากสิ่งมีชีวิตทรงภูมิปัญญาจากโลกอื่น ต้องการจัดจำแนกสิ่งมีชีวิตบนโลกที่เราอยู่ เป็นไปได้อย่างมากที่จะจัดให้มนุษย์และชิมแปนซีอยู่ในกลุ่มเดียวกัน เพราะเมื่อพิจารณาในระดับรูปลักษณ์หรือ DNA...
มนุษย์คือสิ่งใด ?
มนุษย์เป็นสิ่งประดิษฐ์ชนิดหนึ่งที่เพิ่งมีเมื่อไม่นานมานี้และน่าจะใกล้ถึงจุดจบแล้วMichel Foucault, 1994
ผลงานศึกษากายวิภาคสัดส่วนชายไทย เทคนิคปั้นหล่อปูนปลาสเตอร์, 2548 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พงษ์พันธ์...
ที่ทางของวานรและมนุษย์ ?
ในสังคมสมัยใหม่ จัดวางความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับสัตว์หรือโดยเฉพาะวานร เปลี่ยนแปลงไปตามพื้นที่และเวลา ในวัฒนธรรมญี่ปุ่น มองความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ว่าเป็นความสัมพันธ์ระหว่างพี่น้องที่มีอาวุโสต่างกัน นับเป็นทัศนะที่มองเห็น “เอกภาพของมนุษย์และสัตว์”
ในชาติตะวันตก ความคิดเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของคนและวานรเริ่มเปลี่ยนไป หลังจากที่ชาร์ลส์ ดาร์วิน (พ.ศ.2352-2425) ตีพิมพ์ผลงานเกี่ยวกับทฤษฎีวิวัฒนาการ และการแสดงออกทางอารมณ์ในคนและสัตว์ ก่อนหน้านั้น นักปรัชญาสมัยใหม่ เช่น...
วานร ถึง มนุษย์ จากลูซี ถึง ปรีดี พนมยงค์
ลูซี: ระหว่างเส้นทางจากวานรสู่มนุษย์
ก่อนหน้านั้นเพียงสองปี (พ.ศ.2517) ที่บริเวณแหล่งขุดค้นฮาดาร์ (Hadar) ประเทศเอธิโอเปีย ทวีปแอฟริกา นักบรรพชีวินวิทยา นำโดย โดนัลด์ โจฮันสัน (Donald Johanson)...