กลุ่มภาพถ่ายจากการสำรวจและเก็บข้อมูลภาคสนามในมณฑลยูนนาน มณฑลไหหลำ มณฑลกุ้ยโจว สาธารณรัฐประชาชนจีน ปี พ.ศ. 2541-2548
ปี 2542-2543 สุมิตร ปิติพัฒน์ และเสมอชัย พูลสุวรรณ ได้เดินทางไปสำรวจคนไทและจ้วงในแถบตะวันออกเฉียงใต้ของมณฑลยูนนาน โดยเก็บข้อมูลครั้งแรกในเดือนกุมภาพันธ์ 2540 ต่อมาได้เข้าไปเก็บข้อมูลภาคสนามเพิ่มเติมในเดือนมกราคม 2542 ในครั้งนั้นได้เก็บข้อมูลในเขตปกครองตนเองของชนชาติจ้วงและแม้ว ในจังหวัดเหวินซาน
การศึกษากลุ่มคนไทและจ้วง ในแถบตะวันออกเฉียงใต้ของมณฑลยูนนานในปี 2543 เป็นการศึกษาต่อเนื่องจากการวิจัยเรื่องคนไทและเครือญาติในมณฑลกุ้ยโจวและไหหลำ ปี 2542 งานทั้งสองชิ้นครอบคลุมเรื่องความเชื่อและพิธีกรรมทางศาสนา นิทานกำเนิด ระบบการแต่งงาน ระบบการปกครอง ฯลฯ โดยเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์ผู้รู้เรื่องวัฒนธรรมประเพณี และผู้ประกอบพิธีกรรมของชนเผ่าแต่ละกลุ่ม จากนั้นนำข้อมูลมาศึกษาเทียบเคียงกับเอกสารทางประวัติศาสตร์ของจีน ทำให้สามารถค้นพบเค้าเงื่อนความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมของบรรพบุรุษคนไทกลุ่มต่างๆ ในจีนตอนใต้กับวัฒนธรรมดั้งเดิมของจีนโบราณแห่งลุ่มแม่น้ำเหลือง
ในปีเดียวกันนี้ยังได้สำรวจกลุ่มคนไทบริเวณทางตอนใต้ของจีน ได้แก่ จ้วง ซึ่งกลุ่มย่อยของจ้วงที่ทำการสำรวจ คือ ปู้นุง ปู้ไต่ และปู้ไย่ ในเขตจังหวัดเหวินซาน และสำรวจกลุ่มไทเยว่ ไทโล และไทเอวลาย ที่อาศัยอยู่บริเวณต้นแม่น้ำแดง ในเขตอำเภอหยวนหยาง ทางตะวันออกเฉียงใต้ของมณฑลยูนนาน
ปี 2541-2542 สุมิตร ปิติพัฒน์ และเสมอชัย พูลสุวรรณ ศึกษาคนไท 5 กลุ่ม ได้แก่ หลี ในมณฑลไหหลำ และ ต้ง สุ่ย ปู้ยี เกอหล่าว ในมณฑลกุ้ยโจว ซึ่งได้เก็บข้อมูลของกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ตามประเด็นดังต่อไปนี้
กลุ่มชาติพันธุ์หลี ได้เก็บข้อมูลภูมิหลังทางประวัติศาสตร์และชาติพันธุ์วิทยาของมณฑลไหหลำ นิทานกำเนิด ความเชื่อและพิธีกรรม ระบบการทำนารวม การแต่งงานและสืบทอดมรดก แบบแผนบ้านเรือนและองค์กรหมู่บ้าน
กลุ่มชาติพันธุ์เกอหล่าว ต้ง สุ่ย และปู้ยี ได้เก็บข้อมูลประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน ตำนานเทพเจ้าแห่งภูเขา ความเชื่อและพิธีกรรม การแต่งงานและสืบทอดมรดก แบบแผนบ้านเรือนและองค์กรหมู่บ้าน แบบแผนการผลิต นิทานกำเนิด
ปี 2545 สุมิตร ปิติพัฒน์ และเสมอชัย พูลสุวรรณ ได้ศึกษาคนไตในซือเหมา มณฑลยูนนาน ซึ่งเป็นงานต่อเนื่องจากการศึกษาคนไทและจ้วงในมณฑลยูนนาน ปี 2543
ผู้วิจัยได้ลงพื้นที่สำรวจซือเหมาครั้งแรกในเดือนเมษายน 2545 ได้นำเสนอข้อมูลชุมชนของคนไตในจังหวัดซือเหมาซึ่งเป็นจังหวัดใหญ่บริเวณลุ่มแม่น้ำโขงตอนกลาง ในภาคตะวันตกเฉียงใต้ของมณฑลยูนนาน ที่ในอดีตเคยมีคนไตอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก ปัจจุบันยังมีบางพื้นที่ที่พบคนไตอาศัยอยู่อย่างหนาแน่นโดยเฉพาะที่อำเภอเหมิ่งเหลียน (เมืองแลม) ซึ่งเป็นเขตปกครองตนเองของชนชาติไต มูเซอ และว้า กับอำเภอจิงกู่ ซึ่งเป็นเขตปกครองตนเองของชนชาติไตและหยี
นอกจากนี้ยังได้เข้าไปสำรวจร่องรอยของคนไตในพื้นที่ที่เคยเป็นที่ตั้งชุมชนอันสำคัญของคนไตมาก่อน แต่ปัจจุบันได้หายสาบสูญไปหมดแล้ว ได้แก่ อำเภอจิ่งตงและอำเภอเจิ้นหยวน ผู้วิจัยได้เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์ผู้รู้เรื่องประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และประเพณีท้องถิ่น
ข้อมูลเหล่านี้นำมาวิเคราะห์ประวัติศาสตร์ความเป็นมาของคนไตแถบซือเหมา การแพร่เข้ามาและบทบาทด้านวัฒนธรรมของพุทธศาสนาเถรวาทในบริเวณนี้ ตลอดจนความสัมพันธ์ทางการเมืองและวัฒนธรรมระหว่างคนไตในพื้นที่กับจีนและกลุ่มชาติพันธุ์เพื่อนบ้านอื่นๆ เพื่อสร้างความเข้าใจถึงรากเหง้าความเป็นมาและพลวัตทางวัฒนธรรมของกลุ่มคนไตในซือเหมา
ปี 2546-2547 สำรวจคนไทที่อาศัยแถบบริเวณลุ่มน้ำแดง ในมณฑลยูนนาน อาทิ ไททราย ไทหยา ไทข่า ฯลฯ และ ปี 2548 สำรวจจ้วงในมณฑลกวางสี
