แรม 1 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปีคือวันเข้าพรรษา ปี 2567 ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 21 กรกฎาคม 2567 ความสำคัญของวันเข้าพรรษาคือการที่พระภิกษุสงฆ์อยู่จำพรรษาเป็นเวลา 3 เดือน โดยในระยะเวลา 3 เดือนพระภิกษุสงฆ์จะได้เพื่อศึกษาธรรมวินัย ในขณะเดียวกันก่อนจะถึงวันเข้าพรรษาเหล่าพุทธศาสนิกชนจะจัดเตรียมเทียนและผ้าอาบน้ำฝนเพื่อถวายวัด
วันเข้าพรรษา
วันเข้าพรรษา เป็นวันสำคัญในพุทธศาสนาอีกวันหนึ่งที่พระสงฆ์จะอธิฐานว่าจะพักประจำอยู่ ณ ที่ใดที่หนึ่ง ตลอดระยะเวลาฤดูฝน หรือ ระยะเวลา 3 เดือน ตามที่พระธรรมวินัยบัญญัติไว้ โดยไม่ไปค้างแรมที่อื่น หรือที่เรียกโดยทั่วไปว่า จำพรรษา (“พรรษา” แปลว่า ฤดูฝน “จำ” แปลว่า พักอยู่) พิธีเข้าพรรษานี้ ถือเป็นข้อปฏิบัติสำหรับพระสงฆ์โดยตรง ละเว้นไม่ได้ ไม่ว่ากรณีใดๆ ก็ตาม
ส่วนพุทธศาสนิกชนมีความสัมพันธ์กับวันเข้าพรรษา คือ นำผ้าอาบน้ำฝนและเทียนพรรษามาถวายเพื่อให้พระภิกษุสงฆ์ใช้ประโยชน์ในช่วงเข้าพรรษา พร้อมถวายเทียนพรรษาเพื่อนำไปจุดในโบสถ์ให้แสงสว่าง ในการบำเพ็ญเพียรสมาธิและศึกษาพระธรรมวินัย
เทียนพรรษาและการแห่เทียนพรรษา
ก่อนถึงวันเข้าพรรษาเหล่าพุทธศาสนิกชนได้ร่วมใจกันทำเทียนพรรษาเพื่อในวันเข้าพรรษาจะได้แห่ถวายให้กับวัด
เทียนพรรษาแต่เดิมนำรังผึ้งมาต้มเอาขี้ผึ้งไปฟั่นเป็นเทียนนำไปถวาย ต่อมามีการตกแต่งต้นเทียนโดยใช้ขี้ผึ้งลนไฟหรือตากแดดให้อ่อน แล้วปั้นเป็นรูปดอกลำดวนติดต้นเทียนหรือนำขี้ผึ้งไปต้มให้ละลาย แล้วนำผลมะละกอหรือผลฟักทองมาแกะเป็นลวดลาย ใช้ไม้เสียบนำไปจุ่มในน้ำขี้ผึ้งแล้วนำไปจุ่มในน้ำเย็น แกะขี้ผึ้งออกจากแบบ ตัดและตกแต่งให้สวยงามนำไปติดที่ต้นเทียน หรือจะทำแบบพิมพ์ลงปูนซีเมนต์ซึ่งเป็นแบบพิมพ์ แล้วนำขี้ผึ้งที่อ่อนตัวไปกดลงบนแม่พิมพ์ลายไทย แล้วนำไปติดกับลำต้นเทียน หรือที่ปัจจุบันนิยมทำคือแกะสลักลวดลายลงบนต้นเทียนอย่างสวยงาม ส่วนของฐานมีการสร้างหุ่นแสดงเรื่องราวทางศาสนา
การทำเทียนพรรษาเป็นงานที่ทำให้คนวัยรุ่นหนุ่มสาวได้มีโอกาสได้ใกล้ชิดและสัมผัสกับศิลปวัฒนธรรมอย่างใกล้ชิด นับตั้งแต่การเข้าเป็นอาสาสมัครช่วยเหลือ เป็นลูกมือช่างของทางวัดในการแกะสลักทำลวดลายต้นเทียน ค้นคว้าหาวิธีการทำเทียรพรรษาให้วิจิตรพิสดารและงดงาม
ส่วนการจัดขบวนแห่เทียนพรรษาจะเป็นการผสมผสานระหว่างคนรุ่นเก่ากับคนรุ่นใหม่ เช่น การเล่นดนตรีพื้นบ้าน โปงลาง หรือเป่าแคน จะมีทั้งผู้สูงอายุและคนหนุ่มสาว ส่วนขบวนฟ้อนรำ จะมีเด็กรุ่นเยาว์ถึงวัยหนุ่มสาวมากกว่าคนสูงวัย ขบวนแห่บางชุมชนแห่งตามถนน บางชุมชนที่อยู่ริมนำก็จะแห่ทางเรือ ถือเป็นประเพณีวัฒนธรรมท้องถิ่นที่สร้างสามัคคีให้กับพุทธศาสนิกชนในชุมชนได้อย่างดี
เข้าพรรษาปีนี้ ต้องได้เห็นขบวนแห่เทียนพรรษาที่สวยงามอลังการฝีมือพุทธศาสนิกชน พร้อมกับความสนุกสนามครื้นเครงในขบวนแห่เทียนพรรษาที่แสดงให้เห็นถึงพลังความสามัคคีของพุทธศาสนิกชนในชุมชนสักแห่ง
ภาพจิตรกรรมฝาผนัง แห่เทียนพรรษา จากคลังภาพจิตรกรรมฝาผนัง: อู่ทอง ประศาสน์วินิจฉัย
วัดศรีประดู่ อ.เมืองอุบลราชธานี จ.อุบลราชธานี
แหล่งข้อมูล
อู่ทอง ประศาสน์วินิจฉัย. เป็นคนไทยทั้งที. กรุงเทพฯ: คอมแพคท์พรินท์. 2564.
www.culture.ru.ac.th