คุณอาจเคยเยี่ยมชม
พิพิธภัณฑ์มาแล้วหลายแห่ง
แต่เคยสงสัยไหมว่า ทำไมถึงต้องมีพิพิธภัณฑ์ ?
ทำไมของบางอย่างอยู่ในพิพิธภัณฑ์ ? ทำไมจึงจัดแสดงบางอย่าง ?
และของบางอย่างก็ถูกกำจัดออกไป ?
โดยรูปศัพท์ในภาษาอังกฤษ Museum มาจากภาษากรีก ที่หมายถึง Temple of the Muses ซึ่งหมายถึงเทวาลัยของเทพธิดา 9 องค์ ที่เกิดจากซุส (Zeus) และเทพีแห่งความทรงจำ (Mnemosyne) Museum จึงเป็นสถานที่รวบรวมความรู้และศิลปะวิทยาการต่างๆ เข้าไว้ด้วยกัน
ในภาษาไทย พิพิธภัณฑ์ หมายถึง “สถานที่เก็บรวบรวมและแสดงสิ่งต่าง ๆ” (พิพิธ-ต่างๆ กัน , ภัณฑ์- สิ่งของ เครื่องใช้) โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้เป็นประโยชน์ต่อการศึกษาและก่อให้เกิดความเพลิดเพลินใจ
ในความเข้าใจโดยทั่วไป พิพิธภัณฑ์ จึงมักคาดหวังกันว่า จะเป็นสถานที่สะสม รวบรวมและจัดแสดงสิ่งของต่าง ๆ นานาชนิด ของหายาก ของแปลกประหลาด โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุและสิ่งของล้ำค่า
ห้องสารภัณฑ์
Cabinet of curiosities
เนเปิลส์ ค.ศ. 1599
ในยุคแรก “พิพิธภัณฑ์” ถือเป็นคลังสมบัติส่วนตัวของขุนนาง ของวัดหรือของกษัตริย์ ไม่เปิดให้เข้าชมโดยทั่วไป แต่มีไว้เพื่อแสดงความมั่งคั่งหรือโอ้อวดกัน ต่อมาเมื่อสังคมเปลี่ยนแปลงไป จึงเริ่มเปิดให้คนทั่วไปได้เข้าชม โดยถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของการให้การศึกษา และให้โอกาสที่เสมอภาคแก่คนทุกคน
อดีตพิพิธภัณฑ์ขนาดใหญ่ในโลก ต่างเกี่ยวพันกับการล่าอาณานิคมและการเข้าไปยึดครอง ช่วงชิงและรวบรวมสิ่งของต่างๆ จากประเทศใต้การปกครองของตน ในปัจจุบันพิพิธภัณฑ์หลายแห่งจึงต้องเผชิญหน้ากับการทวงคืนจากผู้เป็นเจ้าของมรดกทางวัฒนธรรมดั้งเดิม และความกระอักกระอ่วนในการจัดแสดงวัตถุบางชิ้น และต้องพยายามตอบคำถามว่ามีความชอบธรรมอย่างไรในการครอบครองสิ่งของบางชิ้นไว้ ด้วยเหตุนี้ สิ่งของหรือวัตถุทางวัฒนธรรมที่เคยจัดแสดงกันอย่างเปิดเผย ในฐานะที่เป็นของชิ้นสำคัญในพิพิธภัณฑ์ จึงอาจจะต้องถูกเก็บเข้าคลัง หรืออยู่ในกระบวนการส่งคืนสู่เจ้าของเดิมที่แท้จริง
เมื่อมีโอกาสเข้าเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ครั้งต่อไป นอกจากจะมองดูสิ่งของสะสมที่ทางพิพิธภัณฑ์จัดแสดงให้ชมแล้ว อาจลองมองหา หรือตั้งคำถามไปพร้อมๆ กันว่า ทำไมของชิ้นนั้นจึงจัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑ์ ? ทำไมพิพิธภัณฑ์แห่งนั้นจึงสะสมหรือจัดแสดงของเพียงบางอย่าง ? และพิพิธภัณฑ์จงใจ “ซ่อน” หรือ “กำจัด” ของสิ่งใดออกไปจากการจัดแสดง ? ด้วยเหตุผลใด ?
พิพิธภัณฑ์
ในพิพิธภัณฑ์
ลักษณะเด่นประการหนึ่งของพิพิธภัณฑ์ธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติแห่งนี้ก็คือ คือ มีความหลากหลายของวัตถุจำนวนกว่า 6,000 รายการ นับตั้งแต่ซากฟอสซิลอายุนับล้านปี เครื่องมือเครื่องใช้ของสังคมยุคโบราณเมื่อหลายพันปี สิ่งของหายาก ของประหลาด สิ่งประดิษฐ์ ของปลอม สิ่งของสะสมจากทศวรรษที่ผ่านมา จนถึงของใช้พื้นบ้านและวัตถุทางชาติพันธุ์ของชนกลุ่มต่างๆ โดยเฉพาะในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเชื่อว่าสิ่งของทั้งหลายเหล่านี้ ต่างเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นหรือเป็นสิ่งของที่มนุษย์ให้คุณค่าและความหมายที่อาจจะผันแปรและแตกต่างกันไปตามยุคสมัย สิ่งของทั้งหลายเหล่านี้จึงมีส่วนที่จะทำให้เข้าใจมนุษย์
นอกจากสิ่งของในคลังสะสมของพิพิธภัณฑ์ฯ ซึ่งจะได้นำออกแสดงในวาระและโอกาสต่างๆกันแล้ว ห้องสมุดของพิพิธภัณฑ์ธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ ยังเป็นแหล่งรวบรวมหนังสือนำชมพิพิธภัณฑ์และหนังสือประกอบนิทรรศการจากพิพิธภัณฑ์ภูมิภาคต่างๆ ในโลก กว่า 100 รายการ เพื่อให้ผู้สนใจได้ทดลองเข้ามาศึกษาและตอบคำถามด้วยตนเองว่า ทำไมถึงต้องมีพิพิธภัณฑ์ ? ทำไมของบางอย่างอยู่ในพิพิธภัณฑ์ ? ทำไมจึงจัดแสดงบางอย่าง ? และของบางอย่างก็ถูกกำจัดออกไป ?